نیاز گیاهان به روی
روی (روی) یک ریزمغذی ضروری برای رشد و توسعه گیاهان است و نقش مهمی در فرآیندهای فیزیولوژیکی مختلف از جمله فتوسنتز، فعال‌سازی آنزیم‌ها و سنتز پروتئین ایفا می‌کند. برخی گیاهان به روی بیشتری نسبت به دیگران نیاز دارند که معمولاً تحت تأثیر مراحل خاص رشد، ژنتیک و شرایط محیطی قرار می‌گیرند. در زیر به بررسی جزئیات گیاهان خاصی که به روی بیشتری نیاز دارند، همراه با داده‌های فنی و مثال‌های مختلف پرداخته می‌شود.
۱. محصولات غلات
محصولات غلات مانند گندم و برنج نیاز بالایی به روی دارند، به‌ویژه در مرحله تولید مثل. روی برای سنتز کلروفیل و عملکرد آنزیم‌های مختلف حیاتی است که بر توسعه و عملکرد دانه تأثیر می‌گذارد.
– گندم (Triticum aestivum): گندم به روی برای توسعه ریشه و قدرت کلی گیاه نیاز دارد. کمبود روی می‌تواند منجر به کاهش اندازه و عملکرد دانه شود و بر امنیت غذایی تأثیر بگذارد.
– داده‌های فنی: غلظت‌های بهینه روی در گندم بین ۲۰ تا ۳۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم در خاک متغیر است. کمبود روی می‌تواند عملکرد را در شرایط شدید تا ۳۰ درصد کاهش دهد.
– برنج (Oryza sativa): مشابه گندم، برنج نیز با تأمین روی بهبود رشد و عملکرد را نشان می‌دهد. کمبود روی می‌تواند منجر به کاهش شاخه‌زنی و پر شدن دانه شود.
– داده‌های فنی: تحقیقات نشان می‌دهد که گیاهان برنج معمولاً به سطوح روی حدود ۱۰ تا ۱۵ میلی‌گرم بر کیلوگرم در خاک نیاز دارند تا به رشد و عملکرد بهینه برسند.
منابع:
– Alloway, B. J. (2008). Zinc in Soils and Crop Nutrition. International Zinc Association.
. گیاهان لگومی
گیاهان لگومی مانند سویا و نخود نیاز قابل توجهی به روی دارند، به‌ویژه در مراحل گلدهی و تشکیل غلاف. روی برای تشکیل گره‌های ریشه که برای تثبیت نیتروژن حیاتی هستند، ضروری است.
– سویا (Glycine max): سویا پاسخ قوی به کوددهی روی نشان می‌دهد، به‌ویژه در خاک‌های کمبود روی. روی برای فعالیت نیتروژناز، آنزیمی که در تثبیت نیتروژن نقش دارد، حیاتی است.
– داده‌های فنی: گیاهان سویا ممکن است به سطوح روی خاک حدود ۰.۵ تا ۱.۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم برای رشد بهینه، به‌ویژه در مرحله توسعه غلاف نیاز داشته باشند.
– نخود (Pisum sativum): نخود نیز به روی کافی برای رشد و توسعه سالم نیاز دارد، به‌ویژه در طول گلدهی و تشکیل دانه.
– داده‌های فنی: سطوح روی در خاک باید به‌طور ایده‌آل بین ۰.۵ تا ۱.۵ میلی‌گرم بر کیلوگرم برای رشد بهینه نخود باشد، زیرا کمبود می‌تواند منجر به کاهش تشکیل غلاف و اندازه دانه شود.
منابع:
– Rengel, Z. (2000). Nutrient Cycling in Terrestrial Ecosystems. Springer.
. درختان میوه
برخی درختان میوه، مانند سیب و مرکبات نیز نیازهای روی قابل توجهی دارند، به‌ویژه در مراحل تشکیل و توسعه میوه. کمبود روی می‌تواند منجر به کاهش کیفیت میوه و عملکرد شود.
– سیب (Malus domestica): درختان سیب برای توسعه صحیح میوه و سلامت کلی درخت به روی نیاز دارند. علائم کمبود روی شامل کلروز و کاهش اندازه میوه است.
– داده‌های فنی: درختان سیب به‌طور معمول به غلظت‌های روی ۱۵-۳۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم در خاک برای میوه‌دهی بهینه نیاز دارند.
– مرکبات (Citrus spp.): درختان مرکبات نسبت به کمبود روی حساس هستند که می‌تواند بر توسعه برگ و میوه تأثیر بگذارد.
– داده‌های فنی: درختان مرکبات به‌طور کلی به سطوح روی خاک حدود ۱۰-۱۵ میلی‌گرم بر کیلوگرم نیاز دارند تا رشد سالم میوه را تضمین کنند و از اختلالات فیزیولوژیکی جلوگیری کنند.
منابع:
– Jones, J. B., & Case, V. W. (1990). Sampling, Handling, and Analyzing Plant Tissue Samples. In Soil Testing and Plant Analysis. CRC Press.
۴. سبزیجات
برخی سبزیجات، به‌ویژه سیب‌زمینی و اسفناج، برای رشد و توسعه به روی کافی نیاز دارند.
– سیب‌زمینی (Solanum tuberosum): سیب‌زمینی به روی برای توسعه غده نیاز دارد و کمبود آن می‌تواند منجر به کاهش عملکرد و کیفیت شود.
– داده‌های فنی: سطوح روی خاک حدود ۲-۴ میلی‌گرم بر کیلوگرم به‌طور معمول برای رشد بهینه سیب‌زمینی توصیه می‌شود.
– اسفناج (Spinacia oleracea): اسفناج به‌ویژه به کمبود روی حساس است که می‌تواند منجر به رشد کند و کیفیت ضعیف برگ شود.
– داده‌های فنی: سطوح بهینه روی در خاک برای اسفناج حدود ۱۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم است تا از علائم کمبود جلوگیری شود.
منابع:
– McKenzie, B. A. (2000). Micronutrients and Plant Health. In Handbook of Plant Nutrition. CRC Press.
خلاصه مقایسه
– محصولات غلات مانند گندم و برنج پاسخ قوی به روی نشان می‌دهند، به‌ویژه در مراحل تولید مثل، با سطوح بهینه روی در خاک بین ۱۰-۳۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم.
– لگوم‌ها مانند سویا و نخود به روی برای تثبیت نیتروژن نیاز دارند، با سطوح خاک معمولاً در حدود ۰.۵-۱.۵ میلی‌گرم بر کیلوگرم.
– درختان میوه مانند سیب و مرکبات به روی برای توسعه میوه نیاز دارند، با نیازهایی معمولاً بین ۱۰-۳۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم.
– سبزیجات مانند سیب‌زمینی و اسفناج به کمبود روی حساس هستند، با سطوح بهینه خاک که در دامنه ۲-۱۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم قرار دارد.
به‌طور خلاصه، گونه‌های مختلف گیاهی نیازهای متفاوتی به روی دارند و درک این نیازها برای بهینه‌سازی رشد، عملکرد و کیفیت گیاهان ضروری است.