تاثیرات روی بر رنج
روی (Zn) یک ریزمغذی ضروری است که نقش حیاتی در رشد و توسعه گیاهان برنج ایفا میکند. روی در فرآیندهای فیزیولوژیکی مختلفی مشارکت دارد، از جمله: - فتوسنتز : روی برای سنتز کلروفیل و تثبیت ساختار کلروپلاستها ضروری است و بدین ترتیب توانایی گیاه در تبدیل نور خورشید به انرژی را افزایش میدهد. - عملکرد آنزیمها : روی به عنوان یک کوفاکتور برای بسیاری از آنزیمها در متابولیسم کربوهیدراتها، سنتز پروتئین و تنظیم هورمونهای گیاهی عمل میکند که به سلامتی و تولید محصول کلی کمک میکند. - توسعه ریشه : سطوح کافی روی، رشد و توسعه ریشهها را بهبود میبخشد و توانایی گیاه را در جذب آب و مواد مغذی به طور مؤثر افزایش میدهد. سطوح بهینه روی : غلظت بهینه روی در بافت گیاهی برنج معمولاً بین ۱۵ تا ۲۰ میلیگرم در کیلوگرم است. سطوح کافی روی به رشد سالم، عملکرد بهینه و مقاومت در برابر عوامل استرسزای بیولوژیکی و غیر بیولوژیکی کمک میکند.
اثرات کمبود روی بر برنج
کمبود روی در بسیاری از مناطق برنجکاری شایع است، به ویژه در خاکهایی که به شدت فرسوده یا قلیایی هستند. علائم کمبود روی شامل موارد زیر است:
- کلروز : برگهای جوان دچار کلروز بینعروقی میشوند که در آن ناحیه بین رگبرگها زرد میشود در حالی که رگبرگها سبز باقی میمانند که منجر به کاهش کارایی فتوسنتز میشود.
- رشد ناکافی : گیاهان برنج دچار کمبود روی ممکن است ارتفاع و تجمع بیومس کمتری داشته باشند که منجر به گیاهان کوچکتر و با تعداد کمتری پنجه میشود.
- کاهش کیفیت دانه : کمبود روی بر توسعه دانهها تأثیر میگذارد و منجر به کاهش وزن دانه، کاهش محتوای نشاسته و کاهش کیفیت تغذیهای میشود.
- توسعه ضعیف ریشه : کمبود روی میتواند رشد ریشه را مختل کند و منجر به کاهش توانایی جذب آب و مواد مغذی شود که فشار استرس را بیشتر میکند.
- کاهش عملکرد : تأثیرات تجمعی کمبود روی منجر به کاهش قابل توجهی در عملکرد میشود، که معمولاً به عنوان کاهش ۲۰ تا ۳۰ درصدی در تولید دانه در مقایسه با گیاهان به خوبی تغذیه شده تخمین زده میشود.
بیماری های ناشی از کمبود روی
بیماریهای ناشی از کمبود روی کمبود روی میتواند منجر به افزایش حساسیت به چندین بیماری در برنج شود، از جمله: 1. نقاط کلروزی روی برگ : این حالت با وجود لکههای زرد و سبز بر روی برگها مشخص میشود که نشاندهنده کمبود کلروفیل و کاهش فتوسنتز است و به طور کلی منجر به تضعیف گیاه میشود. 2. پوسیدگی برگ : گیاهان دچار کمبود روی بیشتر در معرض بیماریهایی مانند پوسیدگی باکتریایی برگ (*Xanthomonas oryzae*) هستند که میتواند تأثیر شدید بر عملکرد و کیفیت داشته باشد. استرس ناشی از کمبود روی میتواند ایمنی گیاه را تضعیف کند. 3. بیماری بلاست : بیماری قارچی ناشی از *Magnaporthe oryzae* که میتواند همه قسمتهای گیاه را آلوده کند، در شرایط کمبود روی تشدید میشود و منجر به افزایش نرخ و شدت عفونت میشود. 4. نقاط قهوهای : این بیماری ناشی از قارچ *Bipolaris oryzae* است که در گیاهان دچار کمبود روی بیشتر شایع است و به کاهش نرخ فتوسنتز و کاهش عملکرد بیشتر منجر میشود.
زمانبندی برای کاربرد روی
برای حداکثر کردن فواید روی برای کشت برنج، زمانبندی زیر برای کاربرد روی توصیه میشود:
- مرحله قبل از کاشت (آمادهسازی خاک) :
– انجام آزمایشهای خاک برای ارزیابی سطوح روی. اگر سطوح روی زیر سطح بهینه باشد، کودهای روی (مانند سولفات روی یا اکسید روی) به میزان مناسب بر اساس توصیههای آزمایش خاک (معمولاً ۱۰-۲۵ کیلوگرم Zn/ha) اعمال شود.
– روی را در حین آمادهسازی زمین در خاک ادغام کنید تا از در دسترس بودن آن برای محصول اطمینان حاصل شود.
- مرحله نشاء :
– اگر کمبود روی مشکوک باشد، میتوان یک کاربرد پایه از روی در زمان نشا (تقریباً ۱۰ کیلوگرم Zn/ha) برای حمایت از توسعه زودهنگام ریشه و ساقه انجام داد.
- مرحله تشکیل پنجه (۳۰-۴۵ روز پس از نشا) :
– کاربرد اسپری روی در این مرحله که نیاز به مواد مغذی بالا است، بسیار مؤثر است. از سولفات روی با غلظت ۰.۵% (۵ گرم در لیتر آب) برای اسپریهای برگ استفاده کنید تا به هر کمبود میانفصل رسیدگی کنید.
- مرحله بوجاری (۶۰-۷۰ روز پس از نشا) :
– میتوان یک کاربرد اسپری روی دیگر در این مرحله انجام داد که برای اطمینان از سطوح کافی روی در طول دوره پر شدن دانه بسیار حیاتی است. این کاربرد به بهبود اندازه و وزن دانه کمک میکند.
- مرحله پر شدن دانه (۹۰ روز پس از نشا) :
– یک کاربرد نهایی اسپری روی در این مرحله میتواند به بهبود کیفیت دانه و عملکرد کلی کمک کند. غلظت مشابه با کاربردهای قبلی (۰.۵%) توصیه میشود.
روی برای سلامتی و تولید برنج حیاتی است و بر رشد، توسعه و مقاومت در برابر بیماریها تأثیر میگذارد. اطمینان از سطوح کافی روی از طریق کاربردهای به موقع میتواند به طور قابل توجهی عملکرد و کیفیت محصول را بهبود بخشد. رسیدگی به کمبود روی از طریق شیوههای مدیریت مناسب برای کشت پایدار برنج ضروری است.
