تأثیرات روی درختان پسته
روی (Zn) یک ریز مغذی اساسی است که نقش‌های متعددی در رشد و توسعه درختان پسته (Pistacia vera) ایفا می‌کند. این عنصر در فرآیندهای فیزیولوژیکی مختلفی از جمله: 1. فتوسنتز: روی برای سنتز کلروفیل، رنگدانه‌ای که مسئول جذب انرژی نوری است، ضروری است. سطوح کافی روی باعث بهبود کارایی فتوسنتزی می‌شود که برای رشد و تولید درختان پسته حیاتی است. 2. فعال‌سازی آنزیم‌ها: روی به عنوان یک کوفاکتور برای تعدادی از آنزیم‌ها عمل می‌کند و فرآیندهای بیوشیمیایی ضروری از جمله متابولیسم کربوهیدرات، سنتز پروتئین و متابولیسم اسید نوکلئیک را تسهیل می‌کند. این فرآیندها برای تقسیم سلولی و رشد به ویژه در فصل رشد فعال اهمیت دارند. 3. تنظیم هورمونی: روی بر تولید هورمون‌های گیاهی مانند اکسین‌ها و گببرلین‌ها تأثیر می‌گذارد که برای تنظیم رشد، گل‌دهی و توسعه میوه حیاتی هستند. سطوح کافی روی، گل‌دهی صحیح را ترویج می‌دهد که منجر به بهبود تولید میوه و بازدهی می‌شود. 4. مقاومت در برابر بیماری‌ها: سطوح کافی روی به بهبود سلامت کلی درختان پسته کمک می‌کند و آنها را در برابر بیماری‌ها و تنش‌های محیطی مقاوم‌تر می‌سازد. .
نشانه‌های کمبود روی
کمبود روی می‌تواند تأثیرات منفی قابل توجهی بر روی درختان پسته بگذارد. نشانه‌های شایع شامل: 1. کلروز بین‌ریشی: این علامت به وضوح در بین بافت‌های سبز بین رگبرگ‌ها مشاهده می‌شود که منجر به زرد شدن بافت برگ می‌شود. این علامت معمولاً ابتدا بر روی برگ‌های جوان ظاهر می‌شود و می‌تواند منجر به ریزش زودرس برگ‌ها شود. 2. رشد کند: درختانی که به مقدار کافی روی دسترسی ندارند، دارای نرخ رشد کمتری هستند و برگ‌های کوچکتر و فاصله‌های کوتاه‌تر بین گره‌ها دارند. این رشد کند بر روی قدرت کلی درخت تأثیر می‌گذارد و می‌تواند به کاهش اندازه تاج منجر شود. 3. گل‌دهی و تولید میوه ضعیف: سطوح ناکافی روی می‌تواند منجر به گل‌دهی ضعیف شود و در نتیجه باعث کاهش تولید میوه و در نهایت کاهش بازدهی گردد. درختان ممکن است گل‌های کمتری تولید کنند یا ساختارهای میوه غیرعادی ایجاد کنند. 4. اختلالات برگ: علاوه بر کلروز، برگ‌ها ممکن است کوچک، باریک و پیچیده شوند. سوختگی نوک برگ نیز یک مشکل شایع است که در آن نوک برگ‌ها خشک شده و پژمرده می‌شوند. 5. خشک شدن شاخه‌ها: در موارد شدید، کمبود روی می‌تواند منجر به خشک شدن رشد جدید و شاخه‌ها شود که باعث کاهش تولید درخت می‌گردد.
بیماری‌های مرتبط با کمبود روی
کمبود روی نه تنها بر رشد و بازده درختان پسته تأثیر می‌گذارد، بلکه حساسیت به بیماری‌های خاص را نیز افزایش می‌دهد:
- بیماری بلایت پسته (Botryosphaeria dothidea): این بیماری قارچی می‌تواند آسیب‌های قابل توجهی ایجاد کند و منجر به خشک شدن شاخه‌ها و فساد میوه شود. درختان دارای کمبود روی، قدرت کمتری برای دفاع در برابر پاتوژن‌ها دارند.
- بیماری‌های لکه برگ: درختان با سطوح ناکافی روی بیشتر در معرض بیماری‌های لکه برگ ناشی از انواع قارچ‌ها هستند. این لکه‌ها می‌توانند باعث تضعیف بیشتر درخت شوند و بر تولید آن تأثیر بگذارند.
- پوسیدگی ریشه فیتوفتورا: کمبود روی می‌تواند به تضعیف سیستم ریشه منجر شود و در نتیجه درختان را به بیماری ریشه فیتوفتورا مستعد کند. این پاتوژن در خاک‌های کم‌عمق و مرطوب رشد می‌کند، جایی که عدم تعادل مواد مغذی می‌تواند رخ دهد.
- پودرینه (Erysiphe spp.): درختان دچار کمبود روی معمولاً در برابر پودرینه، یک بیماری قارچی که می‌تواند به شدت بر کیفیت برگ تأثیر بگذارد و فتوسنتز را کاهش دهد، آسیب‌پذیرتر هستند.
زمان‌بندی استفاده از روی در کشت پسته
زمان و روش‌های استفاده از روی برای حداکثر کردن اثربخشی آن بسیار مهم است. جدول زمانی زیر برای مدیریت سطوح روی در کشت پسته توصیه می‌شود:
- آزمایش خاک (اوایل بهار): در اوایل بهار، آزمایش خاک برای تعیین سطوح فعلی روی در خاک انجام شود. این اطلاعات برای برنامه‌ریزی کاربردهای روی ضروری است.
- کاربرد پیش از شکوفایی (اواخر مارس – اوایل آوریل): قبل از گل‌دهی، سولفات روی یا روی کلاته به خاک اضافه شود. این کاربرد به بهبود گل‌دهی، تولید میوه و سلامت کلی درخت کمک می‌کند. افزودن روی به خاک در این مرحله اجازه می‌دهد تا در طول دوره بحرانی گل‌دهی جذب شود.
- کاربرد پاششی پس از شکوفایی (اواخر مه): پس از گل‌دهی، یک اسپری پاششی روی می‌تواند به رفع هرگونه کمبود که پس از گل‌دهی مشاهده شده است، کمک کند. این کاربرد به بهبود توسعه و کیفیت میوه کمک می‌کند.
- کاربرد میانه رشد (ژوئیه): یک کاربرد پاششی دوم روی در وسط دوره رشد می‌تواند در این دوره به حمایت از توسعه میوه و کمک به کاهش تنش‌های ناشی از عوامل محیطی مانند خشکی یا دماهای بالا کمک کند.
- تعدیل خاک در پاییز (سپتامبر – اکتبر): بر اساس نتایج آزمایش خاک، می‌توان برای بهبود سطوح خاک در فصل رشد بعدی، کودهای روی را اعمال کرد. این موضوع به‌ویژه در صورت مشاهده کمبودها در طول فصل رشد اهمیت دارد.
- نظارت و تعدیلات: نظارت منظم بر سطوح روی از طریق آزمایش‌های خاک و مشاهده علائم درخت بسیار مهم است. ممکن است بر اساس واکنش درخت و شرایط محیطی، تعدیلاتی در برنامه و مقادیر اعمال شود.
روی یک ریز مغذی حیاتی برای رشد، توسعه و سلامت کلی درختان پسته است. سطوح کافی روی برای بهینه‌سازی عملکرد درخت، تولید و مقاومت در برابر بیماری‌ها حیاتی است.