تأثیرات روی درختان بادام
روی (Zn) یک ریز مغذی ضروری برای رشد و توسعه درختان بادام (Prunus dulcis) است. این عنصر در فرآیندهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی مختلفی از جمله: 1. فتوسنتز: روی جزء کلیدی آنزیم کربنیک آنهیدراز است که برای فتوسنتز ضروری است. سطح کافی روی به بهینهسازی تولید کلروفیل و بهبود کارایی فتوسنتزی کمک میکند و به رشد بهتر و کیفیت بادامها میانجامد (Taha & Ezzat, 2022). 2. فعالیت آنزیمها: روی در ساختار و عملکرد بسیاری از آنزیمها، از جمله آنزیمهای مرتبط با متابولیسم کربوهیدراتها، نقش دارد. این فرآیند در مرحله میوهداری بسیار حیاتی است، جایی که نیاز به مدیریت مؤثر ذخایر انرژی برای توسعه و بلوغ میوهها وجود دارد (Ebert et al., 2020). 3. تنظیم هورمونی: روی بر سنتز هورمونهای گیاهی، به ویژه اکسینها تأثیر میگذارد که رشد و توسعه را تنظیم میکند. سطوح کافی روی به رشد سالم شاخهها و ریشهها کمک میکند و به درختی با توسعه مناسب و توانایی تولید بالای محصول منجر میشود (Shah & Jabeen, 2018). 4. مقاومت در برابر بیماریها: روی کافی پاسخ ایمنی درخت را افزایش میدهد و آن را در برابر استرسهای محیطی و بیماریها مقاومتر میکند. درختان سالم کمتر مستعد بیماری هستند که به بهبود عملکرد و کیفیت محصول منجر میشود (Marañón et al., 2021).
تأثیرات کمبود روی
کمبود روی میتواند اثرات منفی شدیدی بر درختان بادام داشته باشد و منجر به مشکلات فیزیولوژیکی، مورفولوژیکی و مرتبط با عملکرد شود:
- علائم کمبود:
– علائم برگ: کمبود روی معمولاً به صورت کلروز بین رگبرگی (زردی بین رگها)، پیچیدگی برگ و کاهش اندازه برگها بروز میکند. برگهای به شدت تحت تأثیر ممکن است نقاط نکروتیک (مرگ بافت) و ریزش زودهنگام نشان دهند که بر ظرفیت فتوسنتزی درخت تأثیر میگذارد (Khoshgoftarmanesh et al., 2023).
– رشد متوقفشده: درختانی که به اندازه کافی روی دریافت نمیکنند، ممکن است نرخ رشد کمتری داشته باشند و با رشد متوقفشدهای مواجه شوند. این مسئله میتواند به کاهش قدرت درخت و حساسیت بیشتر آن به استرسهای محیطی منجر شود (Ravichandran et al., 2020).
- تأثیر بر گلدهی و میوهداری:
– کاهش گلدهی: کمبود روی میتواند به تاخیر یا کاهش گلدهی منجر شود که به طور مستقیم بر مقدار محصول و عملکرد تأثیر میگذارد. این مسئله معمولاً به دلیل کمبود ذخایر انرژی و عدم تعادل هورمونی است (Marañón et al., 2021).
– کیفیت پایین میوه: محصولات تولیدشده از درختان دچار کمبود روی معمولاً کوچکتر و دارای محتوای روغن و طعم ضعیفتری هستند که بر قابلیت فروش آنها تأثیر منفی میگذارد (Khan et al., 2022).
- افزایش حساسیت به آفات و بیماریها:
– کمبود روی میتواند سلامت کلی درختان بادام را تضعیف کند و آنها را در برابر بیماریها و آفات مختلف آسیبپذیرتر کند. به عنوان مثال، درختانی که سطح کافی روی ندارند، ممکن است به بیماری آتشزدگی گل (Monilinia spp.) و نکروز برگ (Alternaria spp.) آسیبپذیرتر باشند (Hernández et al., 2022).
بیماریهای ناشی از کمبود روی
- آتشزدگی گل (Monilinia spp.):
– آتشزدگی گل یک بیماری جدی است که درختان بادام را تحت تأثیر قرار میدهد و با پژمردگی و قهوهای شدن گلها مشخص میشود. کمبود روی میتواند تولید گلها را کاهش دهد و در نتیجه تعداد محصولات را تحت تأثیر قرار دهد. همچنین، عدم وجود روی دفاع گیاه را تضعیف میکند و به پاتوژنها اجازه میدهد که رشد کنند (Hernández et al., 2022).
- نکروز برگ (Alternaria spp.):
– این بیماری قارچی به صورت نقاط تیره بر روی برگها بروز میکند که میتواند منجر به ریزش برگها و تأثیر بر فتوسنتز شود. درختان دچار کمبود روی معمولاً به این بیماری بیشتر آسیبپذیر هستند زیرا استرس ناشی از کمبود مواد مغذی، سلامت کلی آنها را تحت تأثیر قرار میدهد (Khoshgoftarmanesh et al., 2023).
- بلایت کوریوم (Coryneum beijerinckii):
– بلایت کوریوم منجر به ایجاد ضایعات بر روی برگها و میوهها میشود. درختان دچار کمبود روی در برابر این بیماری آسیبپذیرتر هستند و این به دلیل ضعف سیستم ایمنی آنها است. عفونت ممکن است منجر به خسارات اقتصادی قابل توجهی به دلیل کاهش عملکرد و کیفیت میوهها شود (Taha & Ezzat, 2022).
زمانبندی استفاده از روی در کاشت بادام
زمانبندی کاربرد روی برای بهینهسازی اثربخشی آن در درختان بادام حیاتی است. در زیر یک زمانبندی پیشنهادی بر اساس مراحل کلیدی رشد آمده است:
- آزمایش خاک (اواخر پاییز تا اوایل زمستان):
– آزمایشهای خاک را برای ارزیابی سطوح روی قبل از کاشت انجام دهید. این به تعیین نیاز به اصلاحات خاک برای رفع هرگونه کمبود کمک میکند (Miller & Smith, 2021).
- کاربرد پیشکاشت (اوایل بهار):
– قبل از شکستن خواب، روی را به صورت اصلاحات خاک (مانند سولفات روی) اعمال کنید تا از در دسترس بودن کافی در طول فصل رشد اطمینان حاصل کنید. این کاربرد به توسعه ریشههای قوی و رشد اولیه کمک میکند (Khan et al., 2022).
- فصل خواب (اواخر زمستان تا اوایل بهار):
– در فصل خواب، اسپریهای برگی حاوی روی را اعمال کنید تا
جذب مواد مغذی را در آغاز بیداری درختها افزایش دهید. این روش میتواند به سرعت به هرگونه علائم بصری کمبود که ممکن است توسعه یافته باشد، رسیدگی کند (Ravichandran et al., 2020).
- کاربرد پس از گلدهی (آوریل تا مه):
– پس از گلدهی، یک بار دیگر اسپری برگی حاوی روی میتواند مفید باشد تا از توسعه محصول و میوهداری حمایت کند. این زمانبندی بهویژه مؤثر است اگر علائم کمبود در مراحل اولیه رشد مشاهده شود (Hernández et al., 2022).
- توسعه میوه (ژوئن تا ژوئیه):
– میتوان یک دور دیگر از کاربردهای برگی یا خاکی را در طول مرحله توسعه محصول انجام داد تا اطمینان حاصل شود که درخت به مقدار کافی روی برای حمایت از تجمع کربوهیدراتها و روغنها در محصولات دسترسی دارد (Khoshgoftarmanesh et al., 2023).
- نظارت (در طول فصل رشد):
– باید در طول فصل رشد به طور منظم نظارت بر علائم کمبود انجام شود. این اطمینان میدهد که در صورت تشخیص کمبود، مداخلات به موقع انجام میشود و اجازه میدهد استراتژیهای کاربرد روی بهطور لازم تنظیم شود (Marañón et al., 2021).
روی یک ریز مغذی حیاتی برای سلامت و تولید درختان بادام است. درک نقش آن در فرآیندهای فیزیولوژیکی و پیامدهای کمبود آن برای بهکارگیری شیوههای مدیریت مؤثر ضروری است. با اجرای یک زمانبندی استراتژیک کاربرد روی، کشاورزان بادام میتوانند به بهبود عملکرد و کیفیت محصولات خود کمک کنند.
